رابطوا (1)
با استقرار حکومت الهی ولایت فقیه در ایران اسلامی و ایجاد نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر شعار سلبی نه شرقی و نه غربی؛ اسلام ناب محمدی (ص) فرصتی ویژه برای تحقق پیدا کرد؛ فرصتی که از بعد از حکومت نبوی (ص) همه ی ائمه علیهم السلام در «مبارزه ی حاد سیاسی» در پی تحقق آن بودند. (طبق طرح کلی رهبرمعظم¬انقلاب در کتاب انسان 250 ساله)
این نعمت و دوران خاص تاریخی، از نظر فلسفه تاریخ شیعه، شرایط بسیار حساس و پیچیده ای در نظام اسلامی به وجود آورده است. شرایطی که اگر نظام اسلامی بتواند با قوت پیش رود، برکات فراوانی – که تصورش دشوار است- به همراه خواهد داشت و البته بحمدالله تا کنون نیز همین طور بوده است، و انشاءالله که در ادامه نیز همین مسیر را طی کند و به زودی زود با ظهور منجی بشریت حضرت ولی عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء وارد مرحله جدیدی شود.
ولی «اگر – خدای ناخواسته – اسلام در ایران سیلی بخورد، در همه دنیا سیلی خواهد خورد و بدانید که به این زودی دیگر نمی‌تواند سرش را بلند کند.» این الان یک تکلیف بسیار بزرگی است که از همه تکالیف بالاتر است. حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است، اگر اسلام را می خواهیم باید این جمهوری را حفظش کنیم.»
لذاست که امروزه حفظ نظام اسلامی از نظر شرعی اوجب واجبات است «و این یک تکلیف الهی است برای همه؛ که اهم تکلیف‌هائى است که خدا دارد، یعنى حفظ جمهورى اسلامى از حفظ یک نفر ولو امام عصر باشد، اهمیتش بیشتر است، براى اینکه امام عصر هم خـودش را فـدا مـى‌کند براى اسلام . همه انبیا از صدر عالم تا حالا که آمدند، براى کلمه حق و برای دین خدا مجاهده کردند و خودشان را فدا کردند. – ( صحیفه نور/جلد15/در دیدار با مسئولین بنیاد شهید)
و حفظ نظام اسلامی به معنای حفظ شرایط موجود نیست، که این خود نوعی سقوط است، بلکه به معنای صحیح تحول است، «تحول یعنی چه؟ تحول چرا؟ مگر بناست تغییر اتفاق بیفتد؟ بله. تحول در جوامع انسانی و برای بشر، سنت لایتغیر الهی است. هیچ کس نمی‌تواند در مقابل تحول بشری بایستد؛ امکان ندارد. دیر یا زود، یکی پس از دیگری، تحولات بشری اتفاق میافتند. این راز ماندگاری و راز تعالی بشر است. اصلاً خدا بشر را اینطور قرار داده است که ایستایی در طبیعت انسان نیست. ... در بشریت تحول حتمی است. با تحول نبایستی مقابله کرد؛ تحول را نباید انکار کرد. و باید به سوی تحول - به همان معنایی که عرض خواهم کرد - به شکل درست حرکت کرد.» (بیانات رهبرمعظم انقلاب، در دیدار دانشگاهیان سمنان 18/ 8/ 85)
بنابراین حفظ نظام، یعنی حفظ آرمان ها و ارزش ها و تلاش و مبارزه برای تحقق کامل آن اهداف در زمین، «ما می‌گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست. و تا مبارزه هست، ما هستیم. ما بر سر شهر و مملکت با کسی دعوا نداریم. ما تصمیم داریم پرچم «لا اله الّا الله» را بر قلل رفیع کرامت و بزرگواری به اهتزاز درآوریم.» (جلد 21 صحیفه امام، ص88)
بر همین اساس، پس از تثبیت نسبی نظام اسلامی و پشت سر گذاشتن گردنه های خطرناک و دشمنی های بی سابقه در عرصه های مهم نظامی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، حال نوبت به بسط نظریه های ایجابی انقلاب اسلامی برای اداره حکومت است؛ وقت آن است که صدای دین حق و اسلام ناب، به عنوان تنها راه درست و سعادت بخش بشر در سطح فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی، نه فقط به گوش جهانیان برسد، بلکه نمونه کوچک آن در حکومت ولایت فقیه محقق شود و جهانیان با دیدن برکات و ثمرات عینی این برنامه جامع سعادت، به سمت آن تشویق شون. بیداری اسلامی و تحول خواهی در برخی ملل مسلمان از این عامل نیز متاثر بوده است.
سوره ی آل عمران، از سوره هایی است که نسبت آن با حکومت اسلامی، مدتی ذهنم را به خود مشغول داشته، - و چه مشغولیتی برتر از اشتغال به قرآن آن هم در راستای حکومت اسلامی- سوره ای که، پس از تشکیل حکومت نبوی (ص) و تثبیت نسبی نظام اسلامی، - احتمالا به صورت یکجا- بر قلب مبارک حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد. سوره ای که تدبر در آیات آن درس ها و نکات ارزشمندی را برای اداره جامعه به ما می آموزد. البته به میزان طهارت ما که لایمسه الا المطهرون
این سوره مبارکه به طور کلی از دو قسمت عمده تشکیل شده است. قسمت ابتدایی سوره به جنگ نرم و سپس به جنگ سخت می پردازد، و انواع مواجهه حکومت اسلامی با دشمنان را مشخص می کند. علامه طباطبایی (ره) در مورد این سوره می فرمایند:
سوره آل عمران، این مقصود را دنبال میکند که مؤمنین را به توحید کلمه بخواند، تشویقشان کند تا هر چه زودتر یک پارچه شوند، و خود را برای مقابله با دشمنان یعنی یهود و نصارا و مشرکین آماده سازند، باید در مقابل ناملایماتی که میبینند صبر کنند، زیرا موقعیتی بس خطرناک دارند، چون دشمنان مشغول جمعآوری نیرو هستند و در خاموش کردن نور خدا با دست و دهان خود یکدل و یک جهت شدهاند.
و به همین جهت این احتمال از هر احتمالی دیگر بنظر قویتر میآید، که بگوئیم این سوره وقتی به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) نازل شده که تا حدودی دعوتش جا افتاده بود برای اینکه در بین آیاتش، هم سخنی از جنگ احد، و واقعه مباهله و نفرین کردن با نصارای نجران، و یادی از کار یهود دیده میشود و هم تحریکی نسبت به مشرکین است. و نیز مسلمانان را به صبر میخواند، و دستور میدهد تا یکدیگر را به صبر سفارش کنند، و دست به دست یکدیگر داده وحدتی تشکیل دهند.
و همه اینها مؤید این معنا است که سوره مورد بحث، در روزگاری نازل شده که مسلمانان، مبتلا به دفاع از حوزه دین بودند، دفاعی که برای آن، همه قوا و ارکان خود را بسیج کرده بودند.
ما در این یادداشت کوتاه قصد تفسیر سوره مبارکه آل عمران یا تدبر در کلی سوره را نداریم، بلکه صرفا تذکری نسبت به محتوای کلی سوره و مخصوصا جمع بندی سوره خواهیم داشت، همان طور که علامه طباطبایی (ره) می فرمایند آیات انتهایی سوره مبارکه را می توان به منزله خلاصه ای از کل سوره حساب کرد. آیات مهمی که توصیه شده است، هر شب، در هنگام بیداری از خواب و قبل از نماز شب تلاوت شوند: «از (( إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ... )) تا آیه مهم و پایانی (200) سوره مبارکه، که به تعبیر علامه رحمة الله علیه: این آیه به منزله خلاصهگیرى از بیان مفصلى است که در سوره آمده و مىخواهد از آن آیات براى ما نتیجه گیرى نماید .
آنچه که مدنظر بنده برای این یادداشت سه دستور مهم خداوند متعال به مومنین – در شرایط پس از برقراری حکومت و نظام اسلامیِ نبوی – است، توجهی که فعلا و در این نوشتار، آن را با ذکر دو حدیث شریف به پایان می رسانم:
در تفسیر آیه : « یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون »
• در کتاب معانى الأخبار از امام صادق (علیهالسلام) روایت آورده که فرموده اصبروا یعنى در مصائب صبر کنید، و صابروا یعنى بر دشواریهاى فتنه صبر کنید ، و رابطوا یعنى بر اطاعت کسى که بدو اقتدا مىکنید استوار باشید .
• و در تفسیر عیاشى از آن جناب نقل کرده که فرمود : یعنى تک تک شما بر دین خود صبر کنید و دسته جمعى بر دفع دشمن صبر کنید و با امام خود رابطهاى استوار داشته باشید .
• و در کافى از امام صادق (علیهالسلام) روایت آورده که در معناى جمله اول فرموده : بر انجام واجبات صبر کنید و در معناى جمله دوم فرموده : بر مصائب صبر کنید ، و در معناى جمله سوم فرموده : بر امامان خود صبر کنید ، (یعنى اطاعت آنان را گردن نهید.)
رابطوا، یعنی با امام خود رابطه ای استوار داشته باشید.
ادامه دارد...
سید مهدی سیدطباطبایی
دانش آموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام
و دانشجوی دکتری مدیریت دولتی(گرایش خط مشی گذاری عمومی)
