توجه به زنجیره توزیع: یکی از عوامل اثرگزار در گسترش و پیشرفت بازار کالای ملی
(یادداشت دوم از سری یادداشت‌های بازار کالای ملی)
با احتمال خوبی می‌توان حدس زد که یکی از موانع سر راه تقویت بازارکالای ایرانی، زنجیره‌ی توزیع ضعیف این کالاست. زنجیره توزیع چیست؟ در یادداشت قبل نکاتی در مورد بازار کالای ملی بیان شد.
بازار جایی است که مصرف کننده کالای مورد نظر خود را پیدا کرده و آن را خریداری می‌کند. تولید کننده کالای ملی؛ یک کارگاه باشد یا یک کارخانه، معمولا محصول خود را با یک واسطه (منظور از واسطه لزوما شخص و شرکت دیگری نیست بلکه یا واسطه‌ی فرایندی مد نظر است) به بازار و بعد به مصرف کننده می‌رساند.
این واسطه گری و فکر کردن بر روی چگونگی آن و نیز شیوه‌های و نکات آن می‌تواند تاثیر به سزایی بر گسترش بازار هر یک از کالاهای ملی داشته باشد.
برای روشن تر شدن مطلب، خاطره ذیل تقدیم می شود[1]:
"معمولا وقتی برای خرید کالا وارد مغازه‌ای می‌شوم، بعد از دیدن انواع کالاها، برندها و بعضا نوع چیدمان برندهای مختلف ایرانی و خارجی، از مغازه دار می‌پرسم آیا از فلان کالا تولید داخلش را دارید؟ و واکنش مغازه دار به عنوان یک دانشجوی علوم اجتماعی برایم جالب است.
یک بار که در مغازه سیسمونی فروشی بودم وقتی این سوال را پرسیدم فروشنده این طور پاسخ داد: یک مدت داشتم امّا کسانی که کالاهای (فلان برند) ایرانی را می‌آورند هم بد اخلاق و بی ادبند و هم پولشان را نقد می‌گیرند و شرایط مناسبی برای همکاری ندارند، امّا این برندهای خارجی هم در تسویه حساب راه می‌آیند و هم کسانی که برای ارائه محصول می‌آیند خوش برخوردند."
البته از این یک گزاره نمی توان نتیجه گرفت که تمام برندهای ایرانی چنین مشکلی دارند، و یا اصلا این ادراک توسط این فروشنده تا چه اندازه مطابق واقع است، اما می‌توان به این نکته رسید که عدم توجه به زنجیره توزیع یکی از موانع رشد در بازار کالای ملّی می‌تواند باشد.
به طور اجمالی می‌توان زنجیره توزیع را این گونه توضیح داد:
راه‌ها، روش‌ها و تسهیلاتی که برای رسیدن کالای تولید شده به دست مصرف کننده به از جانب تولید کننده طراحی و اجرا می‌شود[2].
به عنوان مثال شاید یک راه استفاده از ظرفیت فضای مجازی و حذف یا حداقل کردن این واسطه‌ها می‌باشد و یا آموزش و تربیت عوامل توزیع و یا ...
تولید کننده باید محصولش را طوری به بازار عرضه کند که در مسیر آن، هم فروشنده‌ها، سود و جذابیتی برای فروش آن محصول داشته باشند و هم خریداران و مصرف کنندها. در واقع فروشنده‌ها می‌توانند یکی از بهترین مبلغین محصولات باشند.
البته پر واضح است که در این میان می‌بایست مراقب حیله و نیرنگ و فعالیت‌های غیر شرعی و خلاف رضای الهی و پیروی از وسوسه‌های شیطانی بود و از آن‌ها به جد پرهیز نمود.
نتیجه: آنکه یکی از عوامل موثر بر رونق بازار کالای ملی توجه و طراحی انواع شیوه‌ها و تسهیلات مناسب در مسیر رسیدن کالا به دست مصرف کننده آن هم توسط خود تولید کننده است. البته این کار می‌تواند توسط افراد دغدغه‌مند در حوزه کالای ملی طراحی و به تولید کنندگان عرضه شود.
در یادداشت‌های بعد سعی می‌کنیم در مورد دیگر موانع رشد بازار کالای ملی با یکدیگر گفت و گو کرده و آن‌ها را بررسی و به بوته‌ی نقد بگذاریم ان شاء الله ...
[1] البته همان طور که در متن قبل بیان شد، این متون صرفا یکسری یادداشت و یک زمینه‌ای برای تحقیقات علمی مرتبط است و به همین جهت ممکن است اتقان علمی لازم را نداشته باشد. اما فرصتی برای تامل و تکامل و پژوهش خواهد بود، ان شاء الله
[2] البته می‌تواند این فرآیند توسط شخص ثالث و یا یک گروه واسط انجام شود. اما تولید کننده باید متوجه آن باشد.
نویسنده یادداشت:
سید علی اکبر نگهبان
دانش آموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام
